Sarna to popularna nazwa dzikich kóz żyjących w Europie, Syberii, Dalekim Wschodzie i na Kaukazie. Te średniej wielkości piękne, wdzięczne i pełne wdzięku zwierzęta są jednymi z najbardziej znanych przedstawicieli jeleni europejskich. Sarny zamieszkują lasy mieszane i liściaste, lasostepy. Polowanie na te łatwowierne parzystokopytne jest popularne, dlatego liczba dzikich kóz stale spada.
Opis dzikich kóz
Na niektórych obszarach sarna europejska (Capreólus capreólus) nazywana jest ikrą, kozicą, sanadą (samce - agrimi). Zwierzęta mają smukłą budowę, długą szyję, cienkie i długie nogi.Długość ciała - 100-125 centymetrów, wysokość w kłębie - 65-80 centymetrów. Waga samców wynosi około 25-30 kilogramów. Samice są nieco mniejsze pod względem wielkości i wagi. Różnice anatomiczne między nimi są słabo wyrażone.
Dwukrotnie rozgałęzione małe, dochodzące do 30 centymetrów, rogi z trzema wyrostkami na szczycie to tylko samce. Wzrost rogów u kóz rozpoczyna się w wieku 4 miesięcy, ich pełne ukształtowanie kończy się, gdy zwierzę ma 3 lata. Są one corocznie resetowane późną jesienią i wczesną zimą i ponownie przywracane do maja.
Letni kolor kóz jest ciemnoczerwony (głowa jest szara z czerwonawym odcieniem). Zimą zmienia kolor na szary lub szarobrązowy. Dzieci w wieku do trzech miesięcy mają maskujący cętkowany kolor i praktycznie nie pachną. Zrzucanie występuje dwa razy w roku - późną wiosną i wczesną jesienią. Konkretne terminy zależą od warunków klimatycznych siedliska.
Cienkie nogi dzikich kóz zakończone są małymi kopytami. Podstawa w nich spada na dwa palce, dwa kolejne wiszą, szczątkowe. Europejskie sarny leśne żyją średnio 15-16 lat, niektóre osobniki dożywają nawet 20 lat i więcej.
Niektórzy naukowcy wyróżniają sarnę syberyjską (Capreolns pygargus) jako odrębny podgatunek, który żyje w Azji i wyróżnia się większymi rozmiarami. Zwierzęta te ważą do 59 kilogramów i osiągają metr wysokości w kłębie. Ta odmiana dzikich kóz żyje nie tylko na Syberii, ale także na Dalekim Wschodzie, na terenie Kazachstanu, Mongolii, Chin, aklimatyzowała się w rejonie Wołgi i na Kaukazie.
Cechy zachowania
Dzikie kozy są zwinne i pełne gracji w ruchach, z łatwością skaczą - 5 metrów długości i ponad 2 metry wysokości, potrafią pływać. Zwierzę ma doskonały słuch i wrażliwość, ale jednocześnie jest bardzo ufne, bojaźliwe. Strach może dosłownie sparaliżować dziką kozę, więc nawet dorośli łatwo stają się ofiarami drapieżników. Jeśli jedna z saren wyczuła niebezpieczeństwo i przybrała zaalarmowaną pozę, reszta też jest czujna i skuli się razem.
Opinia eksperta
Ciekawostka: te kozy są tak nieśmiałe, że po złapaniu potrzebują pilnego zastrzyku środka uspokajającego, w przeciwnym razie w 90% przypadków umierają ze stresu podczas transportu.Dorośli mogą biegać szybko, z prędkością do 60 kilometrów na godzinę, ale na krótkich dystansach: na terenach otwartych dzika koza biegnie 300-400 metrów, w gęstwinie lasu - nie więcej niż 100 metrów. Po tym zwierzę zaczyna się wić, dezorientując prześladowców. W miejscach słabo zaludnionych, bez strachu przed ludźmi, sarny pozwalają zbliżyć się do siebie na odległość mniejszą niż 20 metrów.
Wiosną i latem kozy są bardziej aktywne o zmierzchu iw nocy, zimą – rano. Od wczesnej wiosny do jesieni samce ocierają się rogami o gałęzie i pnie drzew i krzewów. W ten sposób zaznaczają swoje terytorium, ostrzegając potencjalnych rywali.
Sygnały dźwiękowe wydawane przez zwierzęta są również bardzo pouczające:
- tupiąc nogami, gwiżdżąc wyrażając zaniepokojenie;
- kiedy sarny są bardzo podekscytowane, syczą;
- zaniepokojony - jak szczekanie;
- Złapane kozy ćwierkają.
Sarenom trudno jest chodzić po pokrywie śnieżnej, dlatego zimą często korzystają ze ścieżek innych zwierząt lub myśliwych. Ślizgają się po lodzie.
Gdzie mieszkają
Dzikie kozy żyją w lasach mieszanych lub liściastych, w runie liściastym borów, na stepie leśnym. Częściej preferują brzegi porośnięte krzewami, rozlewiska zbiorników wodnych, belki, polany z rzadkim runem. Jednocześnie unika się zbyt otwartych przestrzeni, ponieważ potrzebują schronienia przed złą pogodą i wrogami. Zwierzęta te dobrze przystosowały się do życia w pobliżu człowieka, często można je spotkać w krzakach przy gruntach rolnych. Zwykle mieszkają w jednym miejscu i migrują niezwykle rzadko - jeśli pokrywa śnieżna jest zimą zbyt wysoka.
Odżywianie i styl życia Camois
Dieta saren obejmuje aż 900 gatunków roślin. Składa się głównie z młodych pędów drzew liściastych, liści, pąków drzew iglastych, różnych ziół i niedojrzałych zbóż, orzechów, żołędzi. Kozy jedzą stopniowo, ale często - 5-10 razy dziennie, jedząc w tym czasie 1,5-4 kilogramów zieleni. Jeśli jest zbiornik, odwiedzają go regularnie, aw przypadku jego braku zadowalają się deszczówką lub kroplami rosy na liściach.
Samce w okresie wzrostu poroża, a samice w okresie ciąży potrzebują soli mineralnych i starają się znaleźć lizawki solne.
Te zwierzęta mogą napadać na sady, zwłaszcza na jabłka. Praktycznie nie szkodzą ogrodom warzywnym, ale jesienią preferują koniczyny wysiewane na nasiona, pędy rzepaku, a zwłaszcza zboża. Dzikie kozy prowadzą samotny tryb życia.Grupy tworzą się w przypadku niedoboru samców lub zimą, kiedy kilku rodzinom łatwiej jest przetrwać razem. Na terenie leśnym do stada zbłąka się do 15 osobników, na stepie leśnym - dwa razy więcej. Przez większą część roku dorosłe samice trzymane są w małych stadach rodzinnych, a samce pojedynczo. Dni kozy i kozy spędzają zwykle w schroniskach. Legowiska układają w gąszczu lasu lub w wysokich bochenkach, przednimi łapami rozdzierając darń lub mech.
Reprodukcja
Sezon godowy dzikich kóz nazywany jest rykowiskiem. U osobników europejskich trwa od lipca do połowy sierpnia, u osobników syberyjskich do września. Samce w tym czasie wchodzą w silne podniecenie, wdają się w bójki, które często kończą się kontuzjami. Ciąża dzikich kóz trwa prawie 9 miesięcy. Pierwszy kot zwykle przynosi jedno młode, potem dwa lub trzy. Matki w pierwszych dniach nie opuszczają dzieci, chroniąc je, potem same młode podążają za nimi.Przez pierwsze miesiące sarny większość czasu spędzają w schroniskach, podczas gdy matka karmi się i odpoczywa w pobliżu. Młode pozostają z kozami do następnej rui.
Ciekawostka: sarny jako jedyne wśród jeleni potrafią „spowolnić” własną ciążę, jeśli krycie nastąpi zbyt wcześnie. Aby nowonarodzone dzieci nie umierały zimą, zarodek chwilowo się nie rozwija, rodząc się dopiero na początku przyszłego lata.
Niebezpieczeństwa i wrogowie
Spośród naturalnych wrogów saren syberyjskich najbardziej niebezpieczne są wilki, niedźwiedzie, rysie, aw części środkowoeuropejskiej lisy i bezpańskie psy. Najczęściej ich ofiarą stają się stare lub ranne zwierzęta, małe dzieci. Puchacz może też polować na młode.
Szczególną kategorią wrogów dzikich kóz są niektóre rodzaje much, których larwy rozwijają się na błonie śluzowej jamy nosowej lub pod skórą zwierzęcia, powodując jego ciągłe cierpienie.Sarny są przedmiotem polowań komercyjnych i sportowych, często stają się ofiarą kłusowników. W niektórych regionach są wymienione w Czerwonej Księdze jako gatunek zagrożony.