Gleba jest produktem odpadowym organizmów, które ją zamieszkują. Wpływają na proces jej powstawania, samooczyszczania i obiegu użytecznych pierwiastków. Jego skład jakościowy oraz możliwość wykorzystania go do celów rolniczych zależą od mikroflory gleby. Obecnie opracowano wiele różnych metod badania składu gleby i zarządzania nim.
Gatunek i skład ilościowy
W glebie żyje całkiem sporo odmian bakterii, które są podzielone ze względu na funkcje, siedlisko, zwyczaje żywieniowe i inne parametry.W ziemi żyją bakterie rozkładu, pasożyty, symbionty. Jednocześnie relacje między różnymi typami mikroorganizmów są znacząco różne.
Jednokomórkowe organizmy tworzące zarodniki mają 12 odmian. Dzieli się je według kryterium preferencji dla środowiska. Na przykład dla termofilów odpowiednie są tylko wysokie parametry temperaturowe. Pod wpływem organizmów jednokomórkowych wiele substancji przekształca się w pierwiastki charakterystyczne dla rozwoju roślin.
Zanieczyszczenie gleby odchodami prowadzi do pojawienia się flory chorobotwórczej. Mikroorganizmy te mogą przenikać do gleby z roślin lub jelit zwierząt. To prowokuje rozwój procesów rozkładu. Głównymi przedstawicielami bakterii chorobotwórczych są prokarioty z grupy coli. Te jednokomórkowe mikroorganizmy mogą żyć w glebie przez długi czas, pod warunkiem, że jest dobrze ogrzana i nie jest narażona na bezpośrednie działanie promieni słonecznych.
Bakterie z grupy coli są uważane za najbardziej niebezpieczne. Wnikają do gleby z jelit zwierząt. Również mikroorganizmy wytwarzające toksyczne enzymy są bardzo niebezpieczne.
Kształt ścian komórkowych
Podział mikroorganizmów w zależności od kształtu ścian komórkowych opiera się na wynikach badań genomicznych. Ta zasada pozwala nam wyróżnić kilka rodzajów jednokomórkowców:
- cocci - mają komórki w kształcie kulek;
- bakterie - ich komórki różnią się kształtem pręcika;
- spirilla - te mikroorganizmy mają spiralny kształt.
Istnieją również organizmy glebowe, które mają złożoną budowę. Ta grupa obejmuje promieniowce, które mają wiele gałęzi.
W odniesieniu do tlenu
W zależności od tego, jak tlen jest wykorzystywany do życia, izolowane są następujące rodzaje bakterii:
- aerobik - do życia potrzebują tlenu;
- beztlenowy - zginie, jeśli w jakiejś warstwie gleby obecny jest tlen.
Według możliwości barwienia metodą Grama
Istota tej metody polega na obecności zewnętrznej powłoki, która pełni funkcje ochronne. Jest w stanie przenikać lub odwrotnie, zakłócać wnikanie składnika antybakteryjnego i substancji barwiącej w strukturę bakterii.
Opinia eksperta
Bakterie Gram-dodatnie to duże odmiany bakterii, które są grubościenne i tolerują stres wodny. Organizmy Gram-ujemne to małe organizmy, które nie są odporne na stres wodny.
W większości przypadków organizmy Gram-ujemne znajdują się w glebie:
- pseudomonas to małe samotne bakterie, które nie powodują przetrwalników;
- bakterie pączkujące - do tej grupy zaliczamy organizmy nitryfikacyjne;
- guzek jednokomórkowy;
- enterobakterie - są ruchome i nieruchome i są uważane za chorobotwórcze dla roślin;
- azotobakterie - to duże, ruchome, wolnożyjące pałeczki;
- myksobakterie i cytofagi - te mikroorganizmy produkują śluz i kosmyki o gęstej strukturze.
Bakterie Gram-dodatnie obejmują następujące odmiany:
- tworzące zarodniki;
- bacillus - są to bakterie w kształcie pałeczek, które żyją w koloniach i są bardzo mobilne;
- duże organizmy beztlenowe biorące udział w procesach rozkładu, fermentacji pektyn, węglowodanów, skrobi;
- bakterie z rodzaju Coryne - żyją w ściółce, glebie, podłożu roślinnym.
Według rodzaju żywności
W zależności od rodzaju odżywiania mikroorganizmy bakteryjne żyjące w glebie są autotroficzne i heterotroficzne. Pierwsza grupa samodzielnie wydobywa substancje organiczne potrzebne do życia, druga wykorzystuje gotową materię organiczną.
Według funkcji
Organizmy obecne w glebie są potrzebne do niszczenia materii organicznej. Podczas realizacji życiowej aktywności jednokomórkowe nasycają glebę ważnymi pierwiastkami. Bakterie brodawkowe są odpowiedzialne za wiązanie azotu w pobliżu korzeni. Mikroorganizmy nitryfikacyjne są niezbędne do poprawy żyzności gleby.
Również w zależności od funkcji istnieją takie kategorie jednokomórkowców:
- Destruktory - trawią węglowodany i różne substancje w postaci żywych lub martwych związków organicznych.
- Mutualiści - takie bakterie współżyją na korzystnych warunkach. Przykładem są bakterie guzkowe.
- Chemoautotrofy - czerpią energię z pierwiastków nieorganicznych bez zawartości węgla.
Opinia eksperta
Wszystkie te kategorie mikroorganizmów glebowych są bardzo ważne dla żywienia przedstawicieli flory. Jednokomórkowe pomagają przekształcać materię organiczną gleby, neutralizować pestycydy, zapobiegać patologiom roślin i powodować gromadzenie się azotu w glebie. Mikroorganizmy tworzą również agregaty glebowe, które przyczyniają się do wzrostu pojemności wilgoci.
Jak badać mikroflorę glebową
Gleba jest badana poprzez pełną lub krótką analizę. Pełna kontrola odbywa się w takich sytuacjach:
- szczegółowa i dogłębna charakterystyka stanu sanitarnego gleby;
- ocena przydatności gruntu pod różne budowle;
- badania epidemiologiczne.
Krótka analiza wymagana do bieżącej kontroli zdrowia. Pomaga określić całkowitą liczbę bakterii saprofitycznych i termofilnych, Clostridium i innych organizmów.
Pełna analiza sanitarno-bakteriologiczna obejmuje dodatkowo ocenę liczebności grzybów, promieniowców, Shigelli, Salmonelli. Ponadto pomaga zidentyfikować i określić liczbę patogenów zatrucia jadem kiełbasianym, tężcem, brucelozą, wąglikiem.
Funkcje kontrolne
Aby zneutralizować glebę, która jest zanieczyszczona szkodliwymi mikroorganizmami, przeprowadza się obróbkę mechaniczną i sadzi różne rośliny. Stosowanie środków chemicznych powoduje spadek żyzności gleby.
W celu normalizacji mikroflory glebowej dopuszczalne jest stosowanie różnych nawozów biologicznych. Za ich pomocą można nasycić glebę cennymi substancjami, ograniczyć aktywność bakterii chorobotwórczych oraz urodzajnić podłoże.
Dzięki temu substancje znacząco podnoszą parametry plonowania uprawianych roślin oraz pomagają radzić sobie z wpływem niekorzystnych czynników. Dodatkowo znacznie zmniejszają ilość azotanów i pierwiastków ciężkich w strukturze gleby.
Mikroflora glebowa jest ważnym wskaźnikiem często stosowanym w rolnictwie. Skład gleby zawiera wiele patogennych i pożytecznych mikroorganizmów, które wpływają na rozwój uprawianych roślin.