Miejscem życia markhora są góry Azji Środkowej. Ale nawet trudna dostępność tego regionu nie uchroni ich przed zniszczeniem. Kłusowników interesuje nie tylko pożywne, wartościowe mięso, ale także efektowne półtorametrowe rogi zwierząt. W związku z tym gatunek ten jest zagrożony wyginięciem – na wolności występuje tylko około dwóch i pół tysiąca okazów kóz rogatych.
Jak wygląda koziołek markhorn
Znana również jako markhor, specyficzna nazwa w języku łacińskim Capra falconeri została nadana kozie markhor na cześć szkockiego botanika Hugh Falconera i została po raz pierwszy opisana dopiero w 1839 roku.Ten gatunek bydlęcych parzystokopytnych ma dość duży rozmiar: 150-170 centymetrów długości, a wysokość kłębu samców dochodzi do metra. Ich waga to około 80-90 kilogramów, samice są prawie dwa razy lżejsze. Kolor młodych zwierząt jest czerwonawo-szary, u starych samców wełna jest biaława. Kozy mają gęstą długą brodę, a na piersi i szyi grube podgardle z wydłużonej wełny, które nabiera szczególnego blasku w mroźną zimę.
Głowa jest lekko haczykowata. Rogi wyglądają jak korkociąg - każdy jest skręcony wokół prostej osi. U kóz czasami przekraczają półtora metra długości, mając 2-3 zwoje. U podstawy rogi są połączone, a następnie odchylają się do tyłu i rozchodzą na boki. Na powierzchni pojawiają się granice segmentów rocznych. Rogate kozy mają małe rogi - nie więcej niż 30 centymetrów. Są zwinięte jak samce, ale mniej płaskie.
Opinia eksperta
Kozy mają czarne paski na nogach. Kopyta są wąskie, róg kopytowy na nich jest wystarczająco twardy, aby trzymać się najmniejszych półek skalnych i galopować po twardych kamieniach.Do sześciu podgatunków kóz markorskich wyróżnia się niewielkimi różnicami w kolorze i stopniu skręcenia rogów. Ich siedliska są dość geograficznie oddzielone od siebie. Uważa się, że kozy Markhor są jednymi z protoplastów kóz domowych.
Gdzie mieszka to zwierzę
Niewielkie populacje gatunku kóz markora obserwuje się w górskich regionach północno-zachodnich Indii, Pakistanu i Afganistanu. Uważa się, że jedno z największych stad parzystokopytnych w warunkach naturalnych żyje na zboczach grzbietu Kugitang we wschodnich regionach Turkmenistanu. Mniej jest ich w Uzbekistanie, w górnym biegu rzeki Amu-darii, pomiędzy rzekami Wachsz i Pjandż w południowo-zachodnim regionie Tadżykistanu.
Lokalizacja
Kozy-kozy osiedlają się najczęściej na zboczach skał, gdzie zachowały się płaty traw i rzadkich krzewów. Latem większość z nich nie wznosi się powyżej 2500 m n.p.m., ale niektóre samce docierają do górnych granic alpejskich łąk i początku pasa śnieżnego.Zimą markory schodzą tam, gdzie jest mniej pokrywy śnieżnej - do pasów górskich na wysokości 500-900 metrów, czasami zbliżając się do siedzib ludzkich.
Styl życia
Kozy-kozy trzymają się w małych grupach. Zwykle są to dwie lub trzy królowe z młodymi w wieku do dwóch lat. Samce Markhorn z reguły tworzą swoje małe „towarzystwa” kilkuosobowe lub prowadzą samotny tryb życia.
Większe stada liczące 10-20 sztuk gromadzą się w roku jesiennym iw mroźną zimę. Jednocześnie wysoko postawieni znajdują się w centrum grupy, a słabi, chorzy i inni nisko postawieni na jej obrzeżach. Dorosłe kozy w takich stadach stanowią tylko 6-10% ogólnej liczby, ponieważ częściej umierają. Jesienią dwuletnie młode kozy, które dorosły, opuszczają matki i rozpoczynają samodzielne życie.
Latem markory wychodzą na pastwiska wcześnie rano io zmierzchu, gdy upały ustępują. Zimą większość dnia spędzają na poszukiwaniu pożywienia. Kozy-kozy są czujne i ostrożne: często nawet podczas wypasu podnoszą głowy, badając otoczenie. Widząc niebezpieczeństwo, krzyczą ostro i mocno tupią nogami. To sygnał dla innych, aby uważali. Jeśli wykryte źródło zagrożenia - drapieżne zwierzę lub człowiek - jest daleko i jest wyraźnie widoczne, stado pozostaje w miejscu, obserwując je. Gdy tylko znika z pola widzenia, zwierzęta szybko przemieszczają się w bezpieczniejsze miejsce, zwykle na najbliższy skalisty zbocz.
W naturalnych warunkach kozy markhorskie rzadko żyją dłużej niż 10 lat. To nie jest wiek ich starości - częściej giną od drapieżników, lawin lub nie przeżywają mroźnych zim. W niewoli długość ich życia wydłuża się do 15-19 lat.
Żywienie zwierząt
W lecie rośliny zielne - rabarbar, turzyca pustynna, ziziphora, bluegrass, prangos - stanowią podstawę diety kóz.Szczególnym przysmakiem są dla nich młode pędy zbóż, ale zjadane są również liście, cienkie gałęzie krzewów i drzew. Zimą zwierzęta znajdują resztki suszonych traw, zjadają pędy i gałęzie wiciokrzewu, jarzębiny, wierzby, migdałowca, osiki, klonu i różne drobne krzewy.
Jeśli soczystej trawy jest pod dostatkiem, to markhorom może wystarczyć na jakiś czas do ugaszenia pragnienia. Zwykle szukają stałego miejsca do podlewania - rzeki, strumienia, zbiornika utworzonego przez stopiony śnieg lub deszcz. W chłodnej porze zwierzęta odwiedzają ją dwukrotnie – wcześnie rano i na początku nocy, w upale dodatkowo w południe.
Reprodukcja markhorów
Młode kozy są gotowe do rozmnażania w wieku trzech lat. Samce Markhorn stają się aktywne seksualnie dwa lata po urodzeniu. Rykowisko rozpoczyna się w listopadzie i trwa do początku stycznia. Towarzyszy temu uwalnianie dużej ilości hormonów do krwi, dlatego w poszukiwaniu wolnych samic kozy nieustannie toczą ze sobą zaciekłe bitwy: kopią ziemię kopytami, stoją na tylnych łapach, podbiegają, uderzając ich w czoło lub podstawę rogów.
Z reguły nie wyrządzają sobie nawzajem poważnych szkód, ale do połowy zimy tracą dużo sił i dużo chudną. Samice Markhorna zachowują spokój podczas rui i nie chudną.
Zwykle koziorożec tworzy harem złożony z kilku kóz. Ciąża trwa nieco dłużej niż pięć miesięcy. W maju nowicjusze często przyprowadzają jedno dziecko, wieloródki - dwoje dzieci. Pierwszego dnia młode jest na wybiegu w zacisznym wąwozie, który matka z góry wyszukuje na jagnięcie, a od drugiego dnia życia idzie za nią na najbliższe pastwisko, już od tygodnia życia próbując zielonego pokarmu. Matka karmi potomstwo aż do miesięcy jesiennych, ale dzieci pozostają przy niej jeszcze przez kilka lat.
Ciekawostka: nawet po opuszczeniu stada młode, dojrzałe płciowo kozy nie zawsze mogą od razu rozpocząć lęgi, wypędzane od samic przez starsze samce. Czasami kozy markhorskie muszą spędzić kilka lat samotnie, nabierając sił.
Wyświetl status i pozycję
Zwierzyna kozła markora, który po mistrzowsku porusza się po trudno dostępnych skałach, zawsze była dowodem wysokiego poziomu umiejętności myśliwego. Zwierzę ma nie tylko znaczenie gastronomiczne, jego piękne duże rogi są również cennym trofeum. Ponieważ ich właścicielami są duże i silne samce, główni producenci stada są zniszczeni.
Zmniejszeniu pogłowia kozłów markorów sprzyja także działalność gospodarcza człowieka: stada owiec wypierają je z wygodnych pastwisk, dlatego obecnie niewielkie stada marków pozostają jedynie w najbardziej niedostępnych rejonach skalistych i na terenach chronionych rezerwy. Ponieważ gatunek kóz gruborogich jest zagrożony całkowitym wyginięciem w stanie dzikim, jest on wymieniony w Czerwonej Księdze i specjalnym Załączniku do Konwencji o Handlu Międzynarodowym.
Doświadczenia w hodowli w niewoli wykazały sukces takiej hodowli markhorów. Czwarte pokolenie żyje w wielu ogrodach zoologicznych.