Jednym z dość rzadkich rodzajów gleb jest darń wapienna. Występują tylko w niektórych obszarach. Zastanówmy się, jak takie gleby powstają, w jakich warunkach, jakie są ich rodzaje (sodowo-wapienne, darniowo-litogeniczne, darniowo-glejowe) i właściwości. Gdzie występują gleby darniowo-wapienne, jak i gdzie są wykorzystywane w rolnictwie.
Jak powstają gleby darniowe?
Skała macierzysta dla tych gleb jest płytka, węglanowa. Gleby tego typu powstają w warunkach automorficznych oraz w warunkach wody wymywającej. Ze względu na dużą ilość wapnia w skale, kwasy organiczne ulegają neutralizacji i przekształcają się w humaty, które gromadzą się w górnej warstwie próchnicy.Dzięki takim warunkom warstwa płodna jest zabarwiona na ciemno, ma odczyn obojętny, wyraźnie widoczną strukturę ziarnistą.
W glebach sodowo-wapiennych występuje dość dużo próchnicy - 5-7%. Gleby takie dzielą się na 3 podtypy, o różnych profilach morfologicznych – są to gleby typowe, wyługowane i bielicowane. Gleby darniowe tworzą roślinność zielną pokrywającą łąki lub rzadkie lasy o trawiastej powierzchni.
Właściwości i widoki
Gleby darniowe dzielą się na typy, różnice polegają na różnej formacji skalnej, strukturze, warunkach glebotwórczych.
Sod-węglan
Są to gleby, które tworzą się w południowej tajdze pod lasami iglastymi i mieszanymi, na skałach węglanowych. Formacja wymaga nadmiaru wilgoci. Warstwa bielicowa nie powstaje, ponieważ wapń neutralizuje kwas powstały po rozpadzie resztek roślinnych.
Grunty darniowo-wapienne powstają na eluwium margli, dolomitów i wapieni. Dzielą się na podtypy: typowe i wyługowane. W profilu gleb typowych występuje poziom darniowy, ma strukturę drobnoziarnistą lub ziarnistą. Materia organiczna jest utrwalona w górnym horyzoncie i zabarwia warstwę na ciemnoszary kolor. Grubość warstwy płodnej wynosi około 10-15 cm.
Poniżej znajduje się szaro-brązowa warstwa przejściowa, która jest wzbogacona fragmentami wapienia. Pod nim leży podłoże skalne. Jedną z głównych cech jest płodność. Humus zawarty jest w glebie na poziomie 15-20%. Reakcja jest neutralna lub lekko zasadowa.
Sod-litogeniczny
Powstaje na terenach odwodnionych, na terenach porośniętych lasami iglastymi i liściasto-iglastymi, zakrzewionymi i trawiastymi.Powstają one na eluwium skał macierzystych, ich właściwości i skład ingerują w proces powstawania bielicowania, w związku z czym nie występuje. Bielic nie tworzy się na skałach bogatych w krzemiany magnezu i wapnia, uwalniają się one podczas wietrzenia i neutralizują kwasowość.
Również bieliec nie występuje lub jest słabo wykształcony na eluwium skał bogatych w żelazo oraz na łupkach. W procesie kształtowania się gruntów darniowo-litogenicznych, w miarę zmniejszania się ilości niezwietrzałych mas, stopień oddziaływania skały na procesy glebotwórcze ulega osłabieniu i rozpoczyna się w niej proces bielicowy. Morfologicznie wyraża się to białawym proszkiem krzemionki, który pojawia się na dnie horyzontu humusu i bezpośrednio pod nim.
Duch radosny
Profil gleb tego typu składa się ze ściółki, której grubość zależy od intensywności zawilgocenia. Następnie pojawia się warstwa humusu w kolorze szarym lub stalowoszarym, o strukturze ziarnistej, jeśli ziemia jest utworzona na glinie.
Opinia eksperta
Warstwa przejściowa jest brudnobrunatna z rdzawymi smugami i żyłkami, najczęściej z twardymi konkrecjami, we wszystkich przypadkach szkliwiona, stopień tego procesu jest różny. Gleying nie pojawia się na całym horyzoncie, ale z góry, przy wilgotności powierzchniowej lub poniżej, przy wilgotności gleby.Struktura podczas formowania na glinie jest ziarnista lub zsiadła. Dolny horyzont to skała macierzysta, która może być lub nie być polerowana.
Gleby darniowo-glejowe charakteryzują się wysoką zawartością próchnicy, materii organicznej oraz kwasów humusowych, które są związane z wapniem. Odczyn gleb sodowo-glejowych jest lekko zasadowy lub obojętny.
Opinia eksperta
Rozwijają się pod borów iglastych i mieszanych z pokrytą trawą, na słabo odwodnionych równinach, obszarach ze skałami węglanowymi, na nizinach z przejściowym zastojem wilgoci lub stosunkowo wysokimi stanami twardych wód gruntowych. Może tworzyć się pod roślinnością łąkową.Dystrybucja
Gleby darniowo-wapienne występują lokalnie na niewielkich obszarach w całej Europie. Większość tych gleb znajduje się w Polsce i na Białorusi, w regionie Zabaikalia.
Gdzie to jest używane?
Gleby darniowo-wapienne, jeśli zostaną stworzone sprzyjające warunki, mogą zapewnić duże plony zbóż, pomimo krótkiego okresu wegetacji, niewielkiej ilości temperatur aktywnych, płytkiej pokrywy śnieżnej, braku opadów. Uprawy zbożowe umieszcza się na ocieplonych terenach reliefowych o dobrych warunkach wilgotnościowych.
Gleby darniowo-wapienne występują fragmentarycznie wśród gleb brunatnych strefy leśnej. Znajdują się one na terenie, który składa się ze skał zawierających dolomit, wapień, marmur, margle i gliny. Występują pod lasami liściastymi, głównie dębowymi i dębowo-bukowymi.Dzięki temu, że gleby powstają na skałach wapiennych, ich odczyn jest zneutralizowany i nie przechodzą one w bielicowe. Materia organiczna wiąże się z wapniem i pozostaje w wierzchniej warstwie profilu. Z tego powodu gleby takie mają dobrze zdefiniowany poziom próchniczy bogaty w sole pochłonięte. Są więc wartościowe dla uprawy roślin, pod warunkiem prowadzenia prac agrotechnicznych w celu utrzymania ich żyzności.