Górskie rodzaje gleb są szeroko rozpowszechnione. Ten rodzaj gleby charakteryzuje się pewnymi cechami. Ma jednak ograniczone zastosowanie rolnicze. Wynika to z położenia i składu terenu. Na takich obszarach sadzi się głównie winnice i niektóre drzewa owocowe. Należy pamiętać, że gleby górskie mają wiele odmian.
Cechy gleb górskich
Obszary górskie charakteryzują się różnymi typami gleb, z których każdy ma unikalne właściwości:
- Tundra górska - powstała w strefie subniwalnej.Stanowią one najwyższe ogniwo w systemie strefowości wysokościowej gleb. Za charakterystyczne cechy ich wyglądu uważa się przewagę niskich temperatur, krótki okres wegetacyjny i utrzymującą się przez długi czas potężną pokrywę śnieżną. W takich warunkach obserwuje się problemy z rozwojem roślinności wyższej. Dlatego mchy i porosty rosną głównie na takich glebach.
- Łąka górska - powstała na wyługowanych produktach wietrzenia zwartych skał. Zajmują szczyty i górne partie grzbietów i gór o różnej ekspozycji. Warunki klimatyczne dla rozwoju tego typu gleb charakteryzują się dużą ilością opadów. Osiągają 1000-1500 milimetrów rocznie. Wegetacja jest zdominowana przez alpejskie łąki subalpejskie i krótkotrawne.
Górskie łąki mają 2 główne odmiany – alpejską i subalpejską. Pierwsza grupa wyróżnia się osobliwym suchym horyzontem torfowym, którego grubość wynosi 1-2 centymetry.Jest to kluczowa różnica w stosunku do innych typów łąk górskich. W porównaniu z glebami subalpejskimi, gleby alpejskie są bardziej kwaśne, mniej nasycone i nie mają tak dużej zdolności wymiany kationów.
Pod pasem alpejskim obserwuje się powstawanie gleb subalpejskich. Obszary te charakteryzują się łagodniejszym klimatem. Rośliny należące do takich łąk osiągają wysokość 60 centymetrów. Ich korzenie są uważane za silniejsze i lepiej penetrują glebę.
Główną różnicą między glebą subalpejską a alpejską jest brak suchego poziomu torfowego i bardziej miękki skład próchnicy. Zawiera mniejszą ilość słabo zhumifikowanych pozostałości. Ponadto ten typ gleb wyróżnia się większą miąższością profilu próchnicy. Ziemie subalpejskie charakteryzują się mniejszą kwasowością. Mają wyższą pojemność kationowymienną i są dobrze nasycone zasadami.
Czynniki tworzenia strefowości
Na cechy gleby mają wpływ różne czynniki - cechy klimatyczne, rzeźba terenu, wiek, roślinność, zwierzęta. W większym stopniu tereny takie występują na zboczach najwyższych partii pasm górskich należących do pasów polarnych i borealnych. Gleby powstają na gruzach eluvium i eluvium-deluvium zwartych skał. Mogą różnić się składem i pochodzeniem.
Zwykle gleby górskie nie tworzą ciągłej pokrywy glebowej. Przeplatają się z wychodniami skał, stosami kamieni, lasami.
Gleby niektórych obszarów
Skład gleby może się różnić w zależności od cech regionalnych. Zdecydowanie należy to wziąć pod uwagę przy analizie jego składu i struktury.
Góry Kaukazu
Ten system górski wyróżnia się wyraźną strefowością pionową oraz stopniowym wzrostem kontynentalności i suchości klimatu z części zachodniej na wschód.Na południu Kaukaz wyróżnia się rozprzestrzenianiem się czarnoziemów, które na wschodzie ustępują ziemiom kasztanowym. Ale główną część masywu zajmują burozemy.
Ural
Góry te zajmują jednocześnie kilka stref geograficznych - borealnej, polarnej, subborealnej. Typowe dla Uralu Polarnego są litozemy gruboziarniste. Obserwowane są również niewielkie powierzchnie bielic i podbur.
Opinia eksperta
Regiony środkowego i północnego Uralu zawierają osady gliniasto-ilaste, które wyróżniają się strukturą gruzu. Na środkowym Uralu, pod południowymi lasami tajgi, obserwuje się gleby bielicowe. Główną część Uralu Południowego zajmują szare gleby lasów liściastych.
Regiony górskie Syberii i Dalekiego Wschodu
Gleby Syberii i Dalekiego Wschodu zostały zbadane raczej słabo.Pasma górskie na północy charakteryzują się 2 pasami wysokości. Należą do nich górska tundra i północna tajga. Składowe pokrywy glebowej zależą od wielu czynników - budowy geologicznej, stromości zboczy, budowy orograficznej.
Podbursy dominują na środkowej Syberii. Region ten charakteryzuje się również żwirowymi typami gleb. Zastępują je kriozemy i wychodnie gęstych skał. Gleby polowe są reprezentowane w północno-wschodniej Syberii. Na północnych zboczach pasa tajgi dominują kriozemy.
Opinia eksperta
W górskich regionach Dalekiego Wschodu występują głównie suche strąki torfowe. Ponieważ systemy górskie mają niewystarczającą wysokość, ogranicza to tworzenie gleb tundrowych. Znajdują się one tylko w strefie zagłębień międzygórskich, które są otwarte na Morze Ochockie. Gleby bielicowe i podbury występują na zboczach gór skierowanych na zachód oraz w oddalonych od morza regionach północnego regionu Amur.
Góry Sachalin i Kamczatka
Na północy występują rzadkie lasy modrzewiowe, które rosną na glebach torfowo-glejowych. W tych regionach występują również torfowiska wysokie. Na południu są lasy świerkowo-jodłowe, które rosną na brunatnych glebach tajgi. Południowy zachód charakteryzują lasy mieszane, w których występuje domieszka drzew liściastych. W tej strefie dominują brunatne gleby leśne.
Regiony górskie Bajkału i Transbaikalii
Skład pokrywy glebowej tych regionów uważany jest za bardzo jednolity. Występują tu litozemy. W górnych punktach znajdują się bocje. W tajdze modrzewiowej występują również kombinacje podbur i bielic oraz niewielka ilość kriozemów.
W tajdze brzozowo-modrzewiowej występują gleby darniowo przeobrażone. Doliny dużych rzek zajmują czarnoziemy kryptoglejowe, które w swoich profilach mają cechy wiecznej zmarzliny.
Zastosowania w rolnictwie
Tereny górskie charakteryzują się ograniczonym wykorzystaniem rolniczym. Wynika to z ich niedostępności, zwiększonej skalistości, zagrożenia lawinami błotnymi i osuwiskami na dużych zboczach górskich. Najczęściej gleby obszarów górskich są wykorzystywane jako użytki zielone i łąki.
W miejscach, gdzie pozwalają na to ukształtowanie terenu, gleba może być wykorzystywana w rolnictwie. Brązowe gleby i zheltoziemy górskie umożliwiają uprawę sadów i winnic.
Dużą wartość mają również lasy górskie, w których występują gatunki drzew i owoców. Należą do nich pistacje, orzechy włoskie, jabłonie. Na górskich glebach szarych możliwa jest uprawa roślin zbożowych odpornych na suszę.
Gleby górskie mają wyjątkowe właściwości.Mają wiele odmian, które charakteryzują się różnym składem i strukturą. Jednocześnie gleba ta jest rzadko wykorzystywana rolniczo ze względu na trudną topografię i niedostępność.