Pomóż w opracowaniu witryny, udostępniając artykuł znajomym!
Afryka to najgorętszy kontynent, a strefy klimatyczne, w których się znajduje, są zróżnicowane – od pustyń po lasy deszczowe. Gleby kontynentu również się różnią. Zróżnicowanie tłumaczy się ilością opadów i okresem opadów. Rozważ cechy gleb Afryki, które typy są najbardziej charakterystyczne dla kontynentu i ich wykorzystanie gospodarcze.
Funkcje
Dla gleb strefy tropikalnej proces powstawania laterytu jest typowy. Gleby wilgotnych lasów równikowych są czerwono-żółte (czerwony kolor nadaje glebie tlenek żelaza), dobrze przepuszczalne dla wilgoci i powietrza, mocne, ale zawierają mało próchnicy, chociaż wierzchnia warstwa materii organicznej szybko się rozkłada.Wody gruntowe zbliżają się do powierzchni. Na zachodzie dorzecza Konga, ze względu na powolny przepływ rzek, gleby laterytowe stają się glejowe, duży obszar zajmują tropikalne gleby bagienne.
Na północ i południe od centralnej części kontynentu czerwono-żółte gleby przechodzą w czerwone, które rozwijają się pod wilgotnymi sawannami i wiecznie zielonymi lasami. Gleby czerwono-brązowe zajmują duże obszary południowej i południowo-wschodniej Afryki.
Z mapy wynika, że pustynie tropikalne zajmują gleby prymitywne, żwirowe lub żwirowe, półpustynie to gleby szare, w oazach gleby alkaliczne i zasolone. Bliżej wybrzeża Morza Śródziemnego, w wilgotnych rejonach Atlasu i Gór Przylądkowych, tworzą się gleby brunatne, w rejonach suchych (wybrzeża Egiptu i Libii) szarobrązowe, z dużą zawartością gipsu i węglanów.
Jakie gleby są typowe dla Afryki
Afrykańskie gleby rozchodzą się symetrycznie w obu kierunkach od równika.
Czerwoni
Są to dominujące gleby sawann i powstają w wyniku procesów ciągłej zmiany klimatu z wilgotnego na suchy. W regionach, w których jest więcej dni mokrych niż suchych, na powierzchni tworzą się pęknięcia. W glebach czerwonych jest mało próchnicy, są one kwaśne w wyniku procesów wymywania. W regionach, w których jest więcej suchych dni, gleba ciemnieje i staje się bardziej próchniczna.
Czerwona barwa gleby Afryki jest wynikiem dużej zawartości w niej tlenków żelaza, procent próchnicy sięga 1,5 do 2%, w jej składzie dominują kwasy fulwowe. W północnej części, bliżej pustyni, ziemia stopniowo zmienia kolor na czerwono-czarny.
W okresie suszy gleba nabiera grudkowatego wyglądu, w porze deszczowej jest wypłukiwana, aktywnie działają w niej procesy erozyjne. Pod górnym horyzontem przechodzi gęsta warstwa, która źle przepuszcza wilgoć, pozostają w niej minerały wymyte z góry.
Czerwono-brązowy
Gleby tego typu powstają pod typowymi suchymi sawannami i lasami tropikalnymi, we wschodniej części kontynentu. Tutaj pora sucha trwa 6-7 miesięcy, rocznie spada 80-1200 mm opadów, takie warunki (stabilna wysoka temperatura i naprzemienność pory suchej i deszczowej) tworzą glebę złożoną z warstw o różnych właściwościach, składzie i morfologii.
Górny poziom jest jasny w składzie granulometrycznym, piaszczysty lub piaszczysty, dobrze wchłania wilgoć, dobrze przepuszcza wodę i powietrze. Pod nią znajduje się gęsta, bardzo słabo ustrukturyzowana warstwa ilasta. Jest impregnowany tlenkami żelaza. Poniżej horyzont z dużą zawartością konkrecji wapna i tlenków żelaza. Duży procent żelaza we wszystkich warstwach gleby nadaje jej specyficzny kolor.
Prymitywny, żwirowy lub kamienisty
Są to gleby pustyń tropikalnych, znajdują się głównie w północnej części kontynentu, w południowej części pustyni rozciągają się wąskim pasem blisko zachodniego krańca kontynentu. Są całkowicie bezpłodne, pozbawione struktury i często na dużych obszarach zasolone. Powszechne są kory wapienne i gipsowe, których grubość waha się od kilku centymetrów do 1-2 m.
Gleby zasolone i alkaliczno-słone
Górne warstwy gleb tego typu zawierają dużo łatwo rozpuszczalnych soli, przez co są one prawie nieprzydatne do wzrostu roślinności. Struktura morfologiczna gleb solonczaka w Afryce wyraża się w fakcie, że w górnym horyzoncie gromadzi się sól w postaci skorupy lub luźnej warstwy białawo-szarej lub białej. W profilu glebowym sole występują w postaci skupisk drobnokrystalicznych w postaci błyszczących żyłek lub wtrąceń.
Nagromadzenie soli następuje w wyniku parowania wilgoci pochodzącej z przypowierzchniowych i zmineralizowanych wód gruntowych.Warstwa solonczaka prawie nie zawiera próchnicy, pod nią znajduje się skała glebotwórcza, również zasolona. Słone bagna mogą mieć różną pojemność, ale zawsze zawierają łatwo rozpuszczalne sole w ilości 5-15%. Ich maksymalna liczba znajduje się blisko powierzchni, zwykle w skorupie, ale im głębiej, tym bardziej ich liczba maleje.
Sierozems
Powstał w suchym klimacie subtropikalnym na glinie. Są to gleby luźne, jasne, o dużej zawartości węglanów na powierzchni. Serozemy zawierają więcej niż 4% próchnicy, warstwa ta nie przekracza 50 cm.Gleby tego typu wymagają stosowania nawozów mineralnych w celu zwiększenia ich produktywności.
Brązowy, ciemnoszary, bogaty w węglany i gips
Brązowe gleby afrykańskie tworzą się pod lasami liściastymi i krzewami w północno-zachodniej i południowo-zachodniej części kontynentu.Zwykle są to gliny lub gliny ciężkie, jeśli gleba powstaje na zwartych skałach osadowych, to miąższość profilu dochodzi do 1 m, na skałach luźnych miąższość jest większa. Humus w glebach brunatnych w górnej warstwie wynosi do 5%, występuje również na głębokości 1 m, gdzie jego zawartość wynosi 1%. Zróżnicowanie gleb pod względem zawartości żelaza lub glinu jest słabo wyrażone. Odczyn kwasowości w warstwie humusu jest neutralny, ale w miarę schodzenia w dół kwasowość wzrasta.
Szaro-brązowa gleba rozwija się w suchych subtropikach, pod suchymi krzewami i trawiastą roślinnością. Szarobrunatne gleby Afryki powstają w warunkach niewymywającego reżimu wodnego i niskiego występowania wody glebowej.
Budowa morfologiczna gleb jest następująca: na wierzchu warstwa humusu o grubości 20-25 cm, glina ciężka. Stopniowo przechodzi w drugi poziom o miąższości 0,5-1 m, gęstej, drobnoblokowej strukturze, z dużą zawartością węglanów, które występują w postaci żył.W kolejnej warstwie węglany są jeszcze większe i widoczne są w postaci plam i konkrecji. Skała macierzysta zawiera również węglany, zwykle solankę.
Opinia eksperta
Ilość próchnicy w szaro-brązowych glebach Afryki jest niewielka, ale zalega wystarczająco głęboko. Reakcja jest lekko zasadowa lub zasadowa ze względu na nasycenie solami. Według składu mechanicznego gleby są ciężkie, gliniaste na całej grubości profilu, ale szczególnie w części środkowej. Charakteryzują się niskim stopniem napowietrzania i przepuszczalności wilgoci.Zastosowania doglebowe
afrykańskie sawanny sprzyjają rolnictwu, znaczne obszary zostały wykarczowane i zaorane. Uprawiane tu rośliny to bawełna, kukurydza, orzeszki ziemne, tytoń, ryż, sorgo. Są również wykorzystywane jako pastwiska.
Cytrusy, winogrona, sadownice, kawa uprawiane są na glebach brunatnych i szarobrązowych. Do podniesienia plonów stosuje się metody agrotechniczne: nawadnianie, nawożenie organiczne i mineralne, podejmuje się działania przeciw erozji.W oazach uprawia się palmy daktylowe, figi, drzewa owocowe i oliwne, owoce cytrusowe oraz niektóre rodzaje warzyw.
Opinia eksperta
Cechą położenia gleb Afryki jest symetria względem równika. Podobnie jak w innych częściach świata, są one kształtowane przez klimat i znajdujące się pod nimi skały. Różnią się skałą glebotwórczą, miąższością poziomów, pojemnością powietrza i wilgoci, zawartością materii organicznej i minerałów. Występuje na nich różnorodna roślinność, od wilgotnych lasów, przez krzewy, trawy; bardzo rzadka roślinność występuje nawet na pustyniach i glebach słonych.Większość afrykańskich gleb ma niską zawartość próchnicy, dlatego w stanie naturalnym nie są one bardzo żyzne, ale mogą być wykorzystywane do uprawy roślin przy stałym nawadnianiu, stosowaniu nawozów i innych środków poprawiających żyzność.