Na podstawie cech morfologicznych gleb można określić ich pochodzenie i właściwości, które wskażą cechy ich gospodarczego wykorzystania. Zastanów się, co oznacza to pojęcie, główne cechy morfologii gleby (struktura profilu glebowego w przekroju pionowym, kolor gleby, struktura gleby i ich znaczenie, nowotwory i inkluzje).
Istota koncepcji
Cechy morfologiczne nabiera gleba z czasem w wyniku formowania. Wskazują genealogiczne pochodzenie gleb, ich rozwój, skład, właściwości chemiczne i fizyczne.Niektóre cechy morfologiczne można również określić wizualnie, do określenia innych wymagane są badania laboratoryjne.
Główne cechy morfologiczne gleb
Do ważnych cech należą: struktura profilu glebowego, struktura gleby, zabarwienie, inkluzje i nowotwory.
Struktura profilu glebowego
Gleba w przekroju pionowym jest niejednorodna i ma budowę warstwową. Profil dobrze rozwiniętej gleby jest podzielony na 3 główne warstwy lub poziomy, rozciągające się od powierzchni do wewnątrz i posiadające własne cechy. Każda warstwa na całej długości pozostaje zasadniczo taka sama pod względem składu mechanicznego, chemicznego, właściwości fizycznych, struktury, koloru, składu mineralogicznego i innych cech. Ale wszystkie horyzonty w granicach profilu są ze sobą połączone i wpływają na siebie. Całkowita miąższość gruntu, w tym wszystkich warstw, może wynosić od 0,5 do 1,5 m.
Warstwy gleby rozdzielają się stopniowo w trakcie jej formowania, ale nawet po zakończeniu formowania nie mają wyraźnej granicy, na styku widoczna jest warstwa przejściowa. Główne warstwy profilu: gleba górna, która określa żyzność gleby, skała macierzysta lub skała macierzysta oraz skała leżąca pod spodem. W warstwie od powierzchni do skały macierzystej zachodzą procesy decydujące o żyzności gleby i jej wartości użytkowej.
Zabarwienie gleby
Na tej podstawie można określić horyzonty profilu i ich granice. Zabarwienie to ogólny termin określający niejednorodność cech kolorystycznych horyzontów. Kolor zależy od dominujących substancji, które pojawiły się w procesie powstawania gleby. Zgodnie z tą cechą zewnętrzną nazwano niektóre typy gleb: czarnoziemy, krasnoziemy, serozemy itd.
Warstwa wierzchnia jest zabarwiona substancjami humusowymi, mają ciemny kolor, im więcej, tym ciemniejsza gleba.Brązowe i czerwone odcienie nadają mu wysoką zawartość żelaza i manganu. Białawy kolor gleb, w których zachodziły procesy bielicowania, czyli procesy wymywania minerałów, gleby słonawe i węglanowe mają ten sam kolor, ze względu na zawartość w nich soli, kredy, gipsu, kaolinu, krzemionki . Niebieskawy kolor pojawia się w podmokłych glebach, które zawierają minerały z tlenkiem żelaza. Niższe poziomy gleby są zabarwione zgodnie ze składem skały macierzystej i stopniem wietrzenia.
Intensywność koloru zależy od wilgotności gleby i stopnia oświetlenia, określa się ją na próbce całkowicie wysuszonej gleby w rozproszonym świetle dziennym.
Odcienie koloru gleby wyraźnie pokazują cechy procesów tworzących glebę. Następujące 3 grupy substancji są uważane za najbardziej wpływające na kolor: humus, węglan wapna, kwas krzemowy i kaolin, a także związki żelaza.Zabarwienie może być jednolite i nierówne, czyli cętkowane, prążkowane, nakrapiane.
Struktura gleby
Gleby składają się z oddzielnych elementów strukturalnych, tzw. agregatów glebowych, które są sklejone cząstkami próchnicy lub mułu. Wielkość i kształt agregatów, ich wytrzymałość zależą od procesów zachodzących w glebie.
Od tej cechy zależy wilgotność i oddychalność gleby, odporność na procesy erozyjne. Na strukturę gleby mają wpływ mikroorganizmy glebowe, korzenie roślin, okresowe suszenie i podlewanie, ogrzewanie i chłodzenie, zamrażanie i rozmrażanie.
Skleja cząstki gleby humus, składniki mułu, wodorotlenki żelaza i glinu. Gleby piaszczyste, na których występuje niewiele cząstek gliny i próchnicy, mają słabą strukturę. W procesie strukturyzacji dużą rolę odgrywają korzenie roślin, które tworzą grudkowatą strukturę.
Ze względu na kształt cząstki strukturalne dzielą się na 3 typy: prostopadłościenne (mniej więcej tego samego rozmiaru w 3 kierunkach, co nadaje im wygląd wielościanów), graniastosłupowe (gdy na wysokości dominuje wydłużenie, dzięki czemu cząstki strukturalne przybierają wydłużony kształt) i płytkowate (cząstki przybierają spłaszczony kształt). Dla różnych typów gleb i poziomów charakterystyczny jest specjalny typ struktury, na przykład ziarnisty, grudkowaty, blaszkowaty, blokowy i inne.
Zmiana warunków powstawania gleby znajduje odzwierciedlenie w strukturze. Wytrzymałość struktury żyznej warstwy jest ważna dla rolnictwa. Szczególnie ważna jest taka cecha, jak wodoodporność, czyli zdolność do tworzenia pojedynczych cząstek, które nie są erodowane przez wodę. Gleby o strukturze wodoszczelnej posiadają również korzystne dla wzrostu roślin rolniczych właściwości mechaniczne i reżim wilgotno-powietrzny.Im słabiej ustrukturyzowane gleby, tym gorsze są ich właściwości, szybko stają się nieprzepuszczalne dla powietrza i wilgoci, pływają, a po wyschnięciu zagęszczają się i pękają.
Stosunek wagowy cząstek o różnej wielkości określa skład mechaniczny. Rozmiar zależy od określonej średnicy cząstek, od której zależy ich zdolność do zatrzymywania wilgoci. Frakcja kamienista o średnicy cząstek większej niż 1 mm nie może zatrzymywać wilgoci, dlatego uważa się ją za nieaktywną pod tym względem. Piasek słabo zatrzymuje wodę, cząsteczki pyłu gliniastego najlepiej zatrzymują wilgoć.
Cechy składu mechanicznego wpływają na właściwości fizyczne gleby: wilgotność, przepuszczalność wody, warunki termiczne, powietrzne i inne. Gleby piaszczyste nie mają spójnej struktury, kruszą się nawet pod wpływem wilgoci. Suche gleby piaszczysto-gliniaste są luźne, również nie mają struktury, mokre łatwo zwijają się w kulkę, ale nie można ich wciągnąć w „sznurek”.
Gliny są suche, mokre, plastyczne i swobodnie zwijają się w "sznurek" . Im cieńszy, tym bardziej gliniasta gleba. Mokre gliny są zwijane w cienki „sznurek”, który można zwinąć w pierścień i nie pęka. Ogólna nazwa gruntu pochodzi z analizy wierzchniej warstwy o wysokości 0-25 cm.
Nowe przyrosty i inkluzje
Tak zwane substancje izolowane, które różnią się składem i strukturą, a które są lokalnie zawarte w glebie różnych typów. Powstawanie nowotworów odbywa się w określonych warunkach, dlatego na podstawie ich wyglądu można określić rodzaj procesów glebotwórczych, które miały miejsce wcześniej lub mają obecnie miejsce. Są ważną cechą przy określaniu klasyfikacji gleby.
Nowe formacje różnią się kształtem, kolorem, składem mineralogicznym i chemicznym. Wyglądają jak plamy, żyły, płytki nazębne, zlokalizowane w pobliżu korzeni roślin lub kanałów zwierzęcych, mogą to być guzki lub warstwy gruczołowe.Nowotwory biologiczne to kretowiska, korytarze dżdżownic i ich produkty przemiany materii.
Inkluzje to ciała obce, których pojawienie się w glebie nie było spowodowane procesami, które ją ukształtowały. Mogą to być fragmenty skał, które nie są identyczne ze skałą macierzystą, tłuczeń, duże kamienie, kości i muszle wymarłych zwierząt, przedmioty pozostałe po działalności człowieka. Dzięki inkluzjom można zrozumieć pochodzenie skały macierzystej i ustalić wiek gleby.
Właściwości morfologiczne gleb pomagają w prawidłowym ich scharakteryzowaniu, ustaleniu ich pochodzenia, procesów, które doprowadziły do ich powstania, wieku oraz wartości do gospodarczego wykorzystania. Pod względem rolniczym cechy morfologiczne decydują o tym, jak poprawić i uszlachetnić glebę, aby lepiej nadawała się do uprawy roślin i stawała się bardziej urodzajna.